Έτος ΙΙΙ, 1961, Αριθμός 6, Σελίδα 270
Το θεμέλιο της Ομοσπονδιακής δράσης.
MARIO ALBERTINI
Στις 8 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, θα ανοίξει στη Λυών το συνέδριο του Ευρωπαϊκού Φεντεραλιστικού Κινήματος, το δεύτερο με το νέο υπερεθνικό καταστατικό. Αυτό είναι ένα σημαντικό συνέδριο, ένα συνέδριο που πρέπει να μας αποδείξει εάν η δύσκολη προσπάθεια να λειτουργήσει πολιτικά μια ευρωπαϊκή υπερεθνική δημοκρατική οργάνωση πετυχαίνει ή όχι.
Είναι η πρώτη συνειδητή προσπάθεια που γίνεται στην Ευρώπη και είναι μια πραγματικά δύσκολη προσπάθεια. Μέχρι τώρα, όλα τα δημοκρατικά πολιτικά κινήματα παρέμειναν αιχμάλωτοι των κρατικών συνόρων, του αγώνα για εθνική εξουσία. Ακόμη και όταν οι στόχοι τους είχαν ιδανικά υπερεθνικό χαρακτήρα, όπως η παγκόσμια αγορά των φιλελεύθερων ή η χειραφέτηση των προλετάριων όλου του κόσμου των σοσιαλιστών, δεν μπορούσαν ούτε να στοχεύσουν άμεσα προς αυτούς τους στόχους ούτε να βιώσουν τον πραγματικό πολιτικό τους χαρακτήρα.
Γιατί δεν έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν, σε επίπεδο οργάνωσης και πολιτικής πάλης, τον διεθνισμό, δηλαδή μια δομή ακατάλληλη για τη χρησιμοποίηση δημοκρατικών δυνάμεων και την επίτευξη δημοκρατικών αποτελεσμάτων. Η δημοκρατία και ο διεθνισμός είναι όροι αντίθετοι. Η δημοκρατική διαδικασία περιλαμβάνει την ψηφοφορία για την πολιτική γραμμή και την επιλογή των υπευθύνων για την υλοποίησή της από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, είτε κυβερνά κόμμα είτε κράτος. Οι διεθνείς αποκλείουν αυτή τη διαδικασία.
Δεν βασίζουν τις αποφάσεις τους στην ψήφο όλων των ενδιαφερομένων, αλλά στον συμβιβασμό μεταξύ των εκπροσώπων των διαφορετικών εθνικών κομμάτων, και επομένως δεν βασίζουν τη δράση τους στη δημοκρατική συναίνεση αλλά στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των διαφόρων κομμάτων.
Ουσιαστικά, στο βαθμό που υπάρχουν και δρουν, τα διεθνή κινήματα κατευθύνονται με μια αυταρχική μέθοδο, η οποία επιφυλάσσει τη γνώση των γεγονότων και την ευθύνη για τις αποφάσεις αποκλειστικά στους ηγέτες, καθένας από τους οποίους πρέπει να βασίζεται μόνο στον εαυτό του γιατί συμμετέχοντας σε μια διαδικασία λήψης αποφάσεων στην οποία οι άλλοι είναι άλλοι ηγέτες, δηλαδή ανταγωνιστές και όχι σύντροφοι, γίνονται επίσης ψυχολογικά αυταρχικοί.
Αυτή η κατάσταση γίνεται ολοένα και πιο σοβαρή καθώς η υπερεθνική διάσταση της ανθρώπινης συμπεριφοράς κερδίζει έδαφος. Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση των επικοινωνιών και τον βαθμό αλληλεξάρτησης των ανθρώπινων σχέσεων, ο δυτικοευρωπαϊκός χώρος είναι σήμερα πιο ενιαίος από ό,τι η ιταλική και η γερμανική περιοχή τον περασμένο αιώνα, αλλά είναι μόνο ένας διεθνής και όχι ένας κρατικός χώρος.
Η συνέπεια είναι η εξής: στο εθνικό πεδίο, που έχει όλο και λιγότερο σημασία, οι ηγέτες υποβάλλουν την εξουσία τους στο κόμμα σε συνέδρια και τη δύναμή τους στη χώρα σε κοινοβούλιο και εκλογές, στο ευρωπαϊκό πεδίο, που έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία, οι ίδιοι ηγέτες δεν υποβάλλουν την εξουσία τους σε κανένα συνέδριο κόμματος, σε κανένα κοινοβούλιο, σε καμία εκλογή.
Η διαίρεση της Ευρώπης σε κυρίαρχα κράτη, δηλαδή ο διαχωρισμός των πεδίων στα οποία οι άνθρωποι αγωνίζονται ελεύθερα για την εξουσία από εκείνα όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις που έχουν ισχύ, υποβάλλει τους Ευρωπαίους σε αποφάσεις που δεν είναι επιλογές που βασίζονται στην ψήφο όλων των ενδιαφερομένων μερών, αλλά σε πραγματικούς συμβιβασμούς μεταξύ λίγων ισχυρών.
Αυτό από μόνο του αρκεί για να εξηγήσει τον όλο και λιγότερο δημοκρατικό χαρακτήρα των Ευρωπαϊκών δημοκρατιών και τον λόγο για τον οποίο όσοι αγωνίζονται για την αναβίωση της δημοκρατίας στο εθνικό πεδίο χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο.
Η Ευρώπη διέπεται, ας πούμε, από μια μόνιμη διάσκεψη εθνικών ηγετών, γεγονός που αποτρέπει απολύτως τη διαμόρφωση οποιασδήποτε δημοκρατικής πολιτικής γραμμής λόγω του αποκλεισμού των πολιτών από το πεδίο σημαντικών αποφάσεων (απλά σκεφτείτε μια Ιταλία που χωρίστηκε σε περιφέρειες, διεξήχθησαν πολιτικές εκλογές μόνο σε αυτό το επίπεδο και διοικήθηκε από μια διάσκεψη περιφερειακών ηγετών, για να γίνει απολογισμός της τρέχουσας κατάστασης στην Ευρώπη).
Αυτή η αυταρχική παρακμή των εθνικών δημοκρατιών είναι το πραγματικό θεμέλιο της ομοσπονδιακής πολιτικής δράσης.
Για να ιδρυθεί το ευρωπαϊκό κράτος, πρέπει να μπει στον πολιτικό αγώνα μια νέα δύναμη, μια ευρωπαϊκή δύναμη. Αυτή η προσπάθεια μπορεί να γίνει μόνο εάν αυτή η δύναμη υπάρχει ουσιαστικά, δηλαδή αν μπορεί να οργανωθεί κάτι πραγματικά υπαρκτό.
Λοιπόν, υπάρχει μια άμεση σχέση μεταξύ της αιτίας της αυταρχικής παρακμής των εθνικών δημοκρατιών και της προσπάθειας να λειτουργήσει πολιτικά μια ευρωπαϊκή δημοκρατική οργάνωση, γιατί αυτή η προσπάθεια μπορεί να είναι μόνο η οργάνωση στην υπερεθνική διάσταση αυτού που είναι δημοκρατικό και διαφεύγει από τα παραδοσιακά κόμματα εντός των εθνικών διαστάσεων.
Τα συνέδρια του Ευρωπαϊκού Φεντεραλιστικού Κινήματος μπορούν να δώσουν ένα μέτρο για το τι γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να ειπωθεί ξεκάθαρα ότι πολύ λίγα έχουν γίνει μέχρι τώρα.
Για χρόνια και χρόνια οι φεντεραλιστές παρέμειναν στάσιμοι γιατί, έχοντας να οργανώσουν δημοκρατικές ζυμώσεις που έκριναν ότι συμπιέζονται σε εθνικό επίπεδο και εκφράζονται μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αντέγραψαν από την αρχή την οργανωτική δομή των αποτυχημένων πολιτικών κινημάτων σε υπερεθνικό επίπεδο,τον διεθνισμό, παραμένοντας έτσι δέσμιοι δεδομένων και εθνικών εμπειριών που θεωρητικά απέρριψαν. Και τώρα που έχουν επιτέλους μια υπερεθνική οργάνωση, δηλαδή ένα υπερεθνικό πλαίσιο πολιτικής δράσης, δεν ξέρουν τι να το κάνουν.
Το συνέδριο είναι επικείμενο, αλλά η φεντεραλιστική σκέψη εξετάζει όλα τα δεδομένα της κατάστασης εκτός από τα καθοριστικά: την κατάσταση του οργανισμού, πώς πρέπει να κινηθεί δεδομένου του πώς κινείται ο κόσμος, ποια πολιτική πρέπει να ακολουθηθεί για να πολλαπλασιαστεί ο αριθμός των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων με πραγματική φεντεραλιστική δύναμη. Δεν αρκεί να πούμε ότι οι φεντεραλιστές πρέπει να λένε ή να κάνουν αυτό ή εκείνο, πρέπει να καταλαβαίνουμε κάθε φορά εάν και πώς θα το πουν και θα το κάνουν.
Αυτό είναι το μέτρο για την αξιολόγηση κάθε πολιτικής κρίσης, κάθε σχεδίου δράσης, των εργαλείων που έχουν στη διάθεσή τους οι φεντεραλιστές ή που θέλουν να δημιουργήσουν. Σκεπτόμενοι και ενεργώντας πρέπει πάντα να αναρωτιούνται: είναι αυτή η σκέψη, αυτή η πράξη, αυτό το όργανο συνεισφορά στη διαμόρφωση, τη συζήτηση και την εκτέλεση της ευρωπαϊκής πολιτικής γραμμής του φεντεραλισμού ή όχι (ανεξάρτητα από τη χρησιμότητά της από μόνη της).
Μόνο αν η απάντηση είναι ναι, θα μπορέσουν πραγματικά να πουν ότι κάνουν κάτι για να οργανώσουν τις δημοκρατικές ενέργειες που συμπιέζονται στην εθνική σε υπερεθνική διάσταση, ότι δηλαδή παλεύουν για την Ευρώπη.
Πρόκειται για την απόδειξη της δυνατότητας μιας ευρωπαϊκής πολιτικής δύναμης. Φυσικά δεν μπορεί αυτό να δοθεί με μια φόρμουλα.
Στην αρχή, η εναλλακτική δεν είναι ανάμεσα στο να έχεις δύναμη και να μην την έχεις, αλλά ανάμεσα στο να έχεις ένα σχέδιο δράσης που είναι καλό για τους άλλους ή ένα σχέδιο δράσης που προορίζεται να παραμείνει η μανία λίγων ρομαντικών.
Ανάμεσα στο να κάνουμε ένα μέρος του δρόμου μόνοι με ένα καλό σχέδιο χωρίς τη βοήθεια των ισχυρών μέχρι να έχουμε ένα μικρό αλλά ικανό ευρωπαϊκό δίκτυο αγώνα ή να απαιτήσουμε από άλλους, που έχουν προχωρήσει με άλλες πολιτικές, να εφαρμόσουν την πολιτική της οικοδόμησης της Ευρώπης. Στην ουσία είναι θέμα να δούμε αν η υπερεθνική οργάνωση ξέρει να περπατά, αν δηλαδή παρέχει τη βάση για τη διαμόρφωση και τη δημοκρατική επιλογή μιας ευρωπαϊκής πολιτικής γραμμής.
Αν πετύχει αυτή η προσπάθεια, τα δεδομένα του πολιτικού αγώνα θα αλλάξουν. Σε αυτό το πλαίσιο, τα εθνικά κόμματα θα ήταν πραγματικά υπεύθυνα για την αμβλεία διατήρηση της παρούσας κατάστασης και ο φεντεραλισμός θα αποκτούσε πιθανώς επαρκή δύναμη για να κερδίσει.
